मुख्य समाचार– कोरोना : संक्रमित २४३, स्थिति भयावह हुन सक्छ, होसियार बनौं

काठमाडौं । नेपालमा बैशाख ३१ गते थप २४ जना कोरोना संक्रमित फेला परेका छन् । योसँगै मुलुकभर कोरोना संक्रमितको संख्या २ सय ४३ पुगेको छ । उनीहरू रुपन्देही, पर्सा, कपिलवस्तु र नवलपरासीका हुन् । रुपन्देहीमा नौ जना पुरुष र तीन महिलासहित १२ जना, कपिलवस्तुमा ८ पुरुष, पर्सामा दुई पुरुष र एक महिलासहित ३ जना र नवलपरासीमा १ जना पुरुषमा कोरोना संक्रमण फेला परेको मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीरकुमार अधिकारीले बताउनु भयो ।

उहाँका अनुसार वैशाख ३० गते मात्रै ८३ जना कोरोना भाइरसका संक्रमित थपिएका    थियो । सो दिन राति थप २६ जनामा कोरोना भाइरस पुष्टि भएसँगै एकैदिनमा अहिलेसम्मकै धेरै संक्रमित भेटिएका हुन् । जसले यो खबर सुन्ने धेरैलाई झस्काएको छ भने स्थिति भयावह हुने चिन्ता थपिएको छ ।

राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला, काठमाडौंबाट पुष्टि भएकामध्ये पर्साका १८ जना, महोत्तरीका दुई जना, धनुषाका दुई जना, भक्तपुरका दुई जना, काठमाडौंका एक जना र सर्लाहीका एक जना छन् । यसअघि सोही दिन बिहान   बारा, पर्सा, कपिलवस्तु र रूपन्देहीमा ५७ जनामा कोरोना भाइरस संक्रमण पुष्टि भएको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीरकुमार अधिकारीले वैशाख ३० गते जानकारी दिनु भएको छ । उहाँका अनुसार दुई जना पत्रकार समेत छन् । नेपालमा पहिलो पटक पत्रकारमा संक्रमण पुष्टि भएको हो । उनीहरु वीरगञ्जमा कार्यरत हुन् । कपिलवस्तुमा एक स्टाफ नर्समा पनि कोरोनाभाइरसको पुष्टि भएको उहाँको भनाई छ । उहाँका अनुसार कपिलवस्तुमा थपिएका ८ जना संक्रमितमध्ये एक जना २५ वर्षीया स्वास्थ्यकर्मी पनि छिन् । नेपालमा स्वास्थ्यकर्मीमा संक्रमण पुष्टि भएको पनि यो पहिलो घटना हो ।

बैशाख ३१ गते यो समाचार तयार गर्दासम्म थप दुई जनामा संक्रमण पुष्टि भएको छ । योसँगै नेपालमा कोरोनाभाइरसका संक्रमित २१९ जना पुगेका छन् । तीमध्ये ३४ जना उपचारपछि निको भएर घर गएका छन् । संक्रमित बढ्नुको मुख्य कारण भारतसँगको खुल्ला सीमा भएको आम बुझाई छ ।

कोरोना संक्रमितको संख्या बढेसँगै पर्सा र बारा प्रशासनले निषेधाज्ञा समेत जारी गरेका छन् । यस्तै रुपन्देहीमा भेटिएका नौ जना संक्रमित लुम्बिनी सांस्कृतिक नगरपालिकाका बासिन्दा हुन् । वडा नंं ४, ५, ७, ११ र १२ का उनीहरू १७ देखि ५० वर्ष उमेरका पुरुष हुन् ।

उनीहरू सबै लकडाउनको समयमा भारतको मुम्बई र कानपुरबाट नेपाल–भारत सीमा क्षेत्र दशगजासम्म आइपुगेका थिए । यससँगै रुपन्देही जिल्लामा मात्र कोरोना संक्रमितको संख्या १६ जना पुगेको छ ।

नेपालमा बैशाख २९ गतेमात्रै थप १३ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएको छ । ती ६ जना कपिलवस्तु, ६ जना रुपन्देही र बर्दियामा १ जनामा संक्रमण देखिएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जानकारी दिएकोछ । बैशाख २९ गते एकै दिन २४ जना संक्रमित थपिए ।

उनीहरूको काठमाडौंस्थित राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामा      परीक्षण गर्दा रिपोर्ट पोजेटिभ आएको मन्त्रालयले जनाएको छ । उनीहरूको स्वास्थ्य अवस्था सामान्य रहेको मन्त्रालयले बताएको छ ।

यसअघि सबैलाई झस्काउने गरी एकै दिन २४ जनामा कोरोना संक्रमणको बैशाख २७ गते पुष्टि भएको थियो । त्यसपछि संक्रमित पुष्टि हुने संख्यामा बृद्धि भइरहेको छ ।

यसैबीच, कोरोना नियन्त्रण बाहिर जानसक्ने सरकारी विज्ञको निष्कर्ष छ । पछिल्लो तीन दिनमा नेपालमा ८१ जनामा कोरोना        भाइरस (कोभिड– १९) पोजेटिभ देखियो । जबकी कोभिड– १९ संक्रमणको पहिलो केस देखिएको ५८ दिनपछि मात्र दोस्रो केस देखिएकत्रो थियो भने यो संख्या बढेर ३० जना पुग्दा नेपालमा कोरोना संक्रमण देखिएको तीन महिना नाघिसकेको थियो ।

त्यसपछि भने एकाएक संक्रमणको ग्राफ उकालो लाग्यो । वैशाख ५ गते उदयपुर र चितवनमा गरी १४ जनामा संक्रमण देखिएपछि संक्रमणको दर स्थिर रहेन । र, बैशाख ३० गते साँझसम्म नेपालमा कोरोना संक्रमितको संख्या २ सय १८ पुगेको छ । जसमध्ये १ सय ५८ वटा केस यही महिना र ८३ जना सो दिन मात्र देखिएको छ ।

यो संख्या तीव्र गतिमा बढ्नसक्ने स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अधिकारीहरूको आंकलन छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयका एक विज्ञकाअनुसार प्रदेश नम्बर २ र ५ लाई डेन्जर जोन मानिएको छ । त्यहाँ क्रमशः ७३ र ७० जना संक्रमित छन् । अहिले सरकारले उदयपुरको भुल्के, वीरगञ्ज, नेपालगञ्ज, रुपन्देही र कपिलवस्तुलाई कोभिड– १९ को हटस्पट मानेको छ । यसबाहेक भारतसँग सिमाना जोडिएका सबै जिल्लालाई कोभिड– १९ को रेड जोनमा राखिएको छ ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयका एक विज्ञले नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा भने, ‘‘पछिल्लो घटनाक्रम र मन्त्रालयमा भएको रिपोर्टिङले त्यस्तै देखाउँछ । सीमा नाका कडाई गर्न सक्यौं भने अझै पनि नियन्त्रण बाहिर गइसकेको छैन । अहिलेको जस्तै अवस्था रहृयो भने भन्न सकिन्न ।’ उनकाअनुसार पर्सामा भेटिएका केही संक्रमित र कपिलवस्तुका २९ जनामा भाइरसको लोड अति धेरै देखिएको छ । भाइरसको लोड बढी देखिएकाले उनीहरूले अरूलाई संक्रमण गराउने सम्भावना हुन्छ । ‘‘भारतबाट         छिरेका, तर पहिचान हुन बाँकी कति संक्रमित छन् भन्न सकिन्न’ उनी भन्छन्, ‘‘भारतबाट छिर्न लागेकाहरूलाई कि त रोक्नुप¥यो कि व्यवस्थित रुपमा ल्याउनुप¥यो ।’

सरकारको पूर्वतयारी र अन्य देशको भयावह तथ्यांक हेर्दा सरकारी विज्ञहरूले भने जस्तै कोरोना नियन्त्रण कठिन छ । तर टेष्ट र ट्रेसिङको दायरा बढाएर सम्भावित संक्रमितलाई आइसोलेट गर्न सकियो भने नियन्त्रणमै राख्न असम्भव नरहेकोे जनस्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् ।

के छ सरकारी आंकलन ?

स्वास्थ्य मन्त्रालयका विज्ञ सल्लाहकार डाक्टर खेम कार्की संक्रमणको ग्राफ बढेसँगै उपचारको मोडल फरक हुने बताउनु हुन्छ । ‘अहिले तोकिएका हब अस्पतालले धान्न नसक्ने अवस्थामा अन्य अस्पतालमा कोभिड– १९ का बिरामी उपचार गरिनेछ । ‘अहिलेसम्म देखिएका संक्रमितमा गम्भिर लक्षण छैन् र उनीहरूलाई आईसीयू र भेन्टिलेटर चाहिएको छैन’ उहाँले भन्नुभयो, ‘‘यही कारण संक्रमित बढेपनि उपचार धान्न सक्ने अवस्था छ ।’

मन्त्रालयको विज्ञ टिमले गरेको अध्ययनमा दुई हजार संक्रमित पुगेको अवस्थामा १६ सय जनालाई मात्र आइसोलेसनमा राख्नुपर्ने देखिएको मन्त्रालयका आपत्कालीन व्यवस्थापन महाशाखाका प्रमुख डाक्टर गुणराज लोहनीले बताउनु भयो । उहाँका अनुसार उनीहरूमध्ये तीन सयलाई अक्सिजन सपोर्ट र एक सय जनालाई आईसीयू चाहिन सक्छ । मन्त्रालयले यसलाई पहिलो चरणको उपचार रणनीति बनेको छ । त्यस्तै, दुई हजारदेखि पाँच हजारसम्म संक्रमित संख्या पुग्दाको अवस्थामा दोस्रो चरणको उपचार रणनीति लागू हुनेछ । उनीहरूमध्ये ४ हजार जनालाई आइसोलेसनमा राख्नुपर्ने अवस्था आउनसक्छ । ७ सय ५० जनालाई अक्सिजन सपोर्ट र २ सय ५० जनालाई आईसीयू केयर चाहिने स्वास्थ्य मन्त्रालयको आंकलन छ ।

यसैगरी, ५ हजारदेखि १० हजार संक्रमित पुगेको अवस्थामा मन्त्रालयले तेस्रो चरणको उपचार रणनीति लागू हुनेछ । यसमा ८ हजारलाई आइसोलेट गर्नुपर्ने हुनसक्छ भने १५ सयालाई अक्सिजन सपोर्ट र पाँच सयलाई आईसीयू चाहिनसक्छ ।

त्यस्तै, १० हजारभन्दा बढी मानिसमा संक्रमण भएको अवस्थामा मन्त्रालयले सबै अस्पतालमा कोभिड– १९ को बिरामी राख्ने योजना बनाएको छ । त्यसबेला १५ सयभन्दा बढीलाई अक्सिजन र ५ सयभन्दा बढीलाई आईसीयू चाहिन सक्छ । यो चौथो चरणको रणनीति हो ।

संक्रमितको सङख्या बढ्दै गएपछि सबैलाई अस्पतालमा राख्न नसकिने मन्त्रालयका एक विज्ञ बताउँछन् । त्यसबेला बिरामीको अवस्था, शरीरमा भाइरसको सक्रियता र जोखिम अध्ययन गरेर घरमै राख्ने व्यवस्था समेत गर्नु पर्ने हुन्छ ।

अन्य देशमा गम्भिर लक्षण भएका र भेन्टिलेटर चाहिने बाहेक सबैलाई घरमै आइसोलेसनमा बस्न भनेको छ एक विज्ञ भन्छन्, ‘‘हाम्रोमा त्यो अवस्था नआउला, तर हामी त्यो अवस्था आयो भने स्वास्थ्यकर्मीको निगरानीमा राखेर वैकल्पिक आइसोलेसन बनाउन पनि सक्छौं ।’

उता, कोरोना भाइरस अर्थात कोभिड– १९ को नियन्त्रणका लागि सरकारले जारी गरेको लकडाउनको आज जेठ १ गते ५२औं दिन हो । तर संक्रमित भेटिने क्रम रोकिएको छैन । यो समाचार तयार गर्दै गर्दा बैशाख ३१ गतेसम्म कुल दुई सय ४३ जना संक्रमित पुगेका छन् भने ३५ जना निको भएर घर फर्किएका छन् ।

लकडाउन गत चैत ११ गतेबाट जारी गरिएको हो भने घोषित नीति अनुसार जेठ ५ गतेसम्मका लागि तोकिएको छ । यद्यपी लकडाउनका विषयमा त्यसपछि के गर्ने भन्ने विषयमा सरकारले निर्णय गर्न बाँकी छ भने लकडाउन थपिने निश्चित जस्तै छ ।

२०७७ जेठ १ गते बिहीबारको अङ्कबाट